شاهکار معماری ایران

ابتدایی‌ ترین و حتی از لحاظ قدمت اولین وظیفه‌ ای که نما عهده‌ دار گردید، وظیفه حفاظت از انسان‌ها در مقابل تهدیدهای بیرونی بود. تا زمانی که خانه برای ساکنین آن یک حفاظ بود و آن را برای محافظت در مقابل تهدیدهای بیرونی می‌ساختند، نماسازی مفهومی نداشت. به عبارتی دیگر می‌توان گفت ساختمان‌های مسکونی دارای نما به مفهون امروزین نبود. اما نما فقط یک محافظ و یک رابط درون و بیرون باقی نماند. از زمانی که لباس فرد، معرف شخصیت وی پنداشته شد، خانه نیز به مثابه لباس دوم می‌باسیت معرف شخصیت، ارج و مقام اجتماعی مالک خود باشد. در معماری غرب نما یا فاساد دارای حالت نمایش است، بدین صورت که در همان وهله اول کسی را که در پشت آن زندگی می‌کند، نشان می‌دهد. همه چیز معرف علامت و شخصیت خانوادگی است، همه چیز طبقه اجتماعی و مالکیت صاحبخانه را نشان می‌دهد. آن‌ها جبهه اصلی را فاساد به معنای چهره نامیدند. این واژه علی‌رغم اینکه ریشه‌ای لاتین دارد، ولی از اواخر قرون وسطی متداول شد.

امروزه مهندسی نما یکی از مهمترین ارکان مهندسی ساختمان را تشکیل می دهد چرا که علاوه بر آنکه می بایست خصوصیات فرمی حجم معماری را بیان نماید، وظیفه عملکردی اصلی آن ارتباط صحیح درون و بیرون ساختمان است که بسیاری از کارکرد های مورد انتظار ساختمان را می بایست در خود جای دهد آنچه از یک طرح معماری مناسب انتظار می رود این است که به نما در اولین مراحل طراحی پرداخته شده باشد و خصوصیات این پوسته که عملا جدا از فرم اصلی و فضای داخل نیست ، گام به گام با طراحی شکل گیرد .رسیدن به کارکرد بهینه تنها از طریق طراحی مناسب در مرحله کانسپت به دست می آید و از آنجا که یکی از گرایش های اصلی معماری در عصر ما پیروی فرم از کارکرد است هر چه قدر توجه به خواص و ویژگی های و بسط نما در طراحی به تعویق بیافتد از مطلوبیت نتیجه نهایی کاسته خواهد شد .

معماری خیابانی در دوران پهلوی اول همزمان با ورود تأسیسات، برق، آب و غیره به درون ساختمان‌ها به وجود آمد و با ایجاد طبقه متوسط که خانه‌های کوچک را می‌ طلبیدند، رونق پیدا کرد. در این دوران کوچه به خیابان تبدیل شد. معماری درون‌گرا با اندرونی و بیرونی جای خود را به معماری داد که به ناچار کنار خیابان قرار می‌گرفت و نوعی معماری خیابانی را به وجود می‌آورد. به صورت کلی این نوع معماری خیابانی را که دارای سیمای خاص و مشخص بودند می‌توان این گونه تقسیم‌بندی کرد:

۱ -   مقررات سطح اشتغال بنا

برخی از ضوابط و مقررات مربوط به سطح اشغال ساختمان در ۶۰ درصد شمال ملک، موجب بروز مشکلاتی در نماهای شهری می‌گردند. در محورهای شرقی-غربی، نماهای ضلع شمالی محور، به دلیل رعایت این مقررات، پیوستگی نما را از دست می‌دهند چرا که فاصله بنا از خیابان و وجود حیاط در حد فاصل آن‌ها، موجب می‌گردد که عابر پیاده صرفاً دیوار محوطه را به عنوان نما مشاهده کند و با نمای اصلی ارتباط برقرار نمی‌کند. ضمن اینکه معمولاً به نماسازی این دیوارها هم توجه نمی‌شود و هماهنگی آن با نمای ساختمان مد نظر قرار نمی‌گیرد. طبق این مقررات، این سطح اشغال به ساختمان‌های مسکونی مربوط می‌شود و چنانچه کاربری آن عمومی باشد، ممکن است به میزان ۱۰۰ درصد سطح ملک برسد. در این صورت نمای اصلی در خیابان قابل مشاهده است.بنابراین در ضلع شمالی محورهای شرقی-غربی معمولاًچ ند نمای اصلی وجود دارد و بین آن ها یکسری دیوار محوطه که این پیوستگی را از بین برده‌اند.

تعریف نما : نما عنصری است که امروزه جزء جدایی ناپذیر از بدنه شهری محسوب می گردد مانند دیگر پدیده های معماری دارای تاریخچه است که در اینجا مورد مطالعه قرار میگیرد. طبیعی است که نما به مفهوم عام خود در طراحی معماری که تصویر علمی ساختمان در یکی از جهات چهار گانه می باشد مورد نظر ما نیست. منظور از نما ضلعی از ساختمان است که در معرض دید عموم و در تماس با فضاهای عمومی شهر قرار می گیرد نقش نما تفکیک زندگی خصوصی از زندگی شهر است. سیما و زیبایی شناسی نمای ابنیه انحصاری و انفرادی نیست. نماها تعریف کننده فضای خیابان و یا میدان هستند و به همین دلیل است که نما از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است.