شاهکار معماری ایران

در یک تعریف ساده، سناریوها راه هایی برای فکر کردن در مورد آینده هستند .آن ها مجموعه ای از روایت های توصیفی هستند که هر یک، به بخش خاصی از آینده نظر دارند . دقت شود که سناریوها ، فهرستی از آنچه که ما دوست داریم انجام شوند یا فکر می کنیم باید حتمًا انجام شوند، نیستند.

این روایت ها، بیش از آن که مبتنی بر احتمالات باشند، براساس مقدورات یاممکنات تدوین می شوند. در این روش، به جای تلاش برای تعیین یک آینده قطعی به تعیین چند آینده ممکن اقدام می کنند. این طرح ها، فاقد محدودیت بوده و هر آینده ای را ممکن می دانند. بنابراین، هدف از سناریوسازی، گسترش تفکر در مورد آینده و افزایش آگاهی نسبت به طیف بدیل هایی است که می توانند در اختیار ما باشند. همان طور که مشاهده می شود، کیفیت تفکر، در سناریوسازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

بسیار اتفاق افتاده است که سناریوسازی با شبیه سازی اشتباه گرفته می شود. البته شبیه سازی بخشی از سناریوسازی است، اما همه آن نیست .شبیه سازی ترکیب بخش هایی از واقعیت کنونی برای نمایش دادن آینده است؛ در حالی که سناریوسازی به دنبال یافتن و تفکر کردن بر روی این موضوع است که چگونه یک سازمان می تواند با امکاناتی که در آینده در اختیار او قرار می گیرد، کار کند. از این روش ، غالبا به هنگام برنامه ریزی برای انجام یک پروژه یا بررسی چشم انداز طرح یا فرایندی که در جریان است استفاده می کنند. مهم ترین نتیجه حاصل از بهره گیری از شیوه سناریوسازی، اشراف بر وضعیت های محتمل و تسهیل در تصمیم گیری صحیح و به موقع است.

هم اکنون مهم ترین سناریوهای موفق جهان، استراتژ ی هایی هستند که شرکت شل برای دوران پس از فروپاشی اتحاد شوروی تهیه کرده بود . این استراتژی ها که بر پایه سه فرض : آزادسازی اقتصادها، جهانی شدن سیاست و فرهنگ و ظهور انقلاب تکنولوژیک بنا شده، به سناریوی تینا به معنای «There Is No Alternative» ، موسوم است.  سناریوهای ساخته شده توسط رهبران حزب ملی دوران آپارتاید در آفریقای جنوبی نیز که دریافته بودند هر استراتژی بجز مذاکره با اکثریت سیاه پوست، در نهایت به نابودی آنان منتهی می شود از دیگر سناریوهای موفق جهان شناخته می شوند.

هم اکنون، استفاده از روش سناریو نویسی در برنامه ریزی کشورهای پیشرفته نظیر ایالات متحده، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند و کشورهای اسکاندیناوی، کاملا مرسوم است . استفاده از این روش در سطوح بالای تصمیم گیری در کشورهای در حال توسعه نیز کام ً لا مشهود است و فقط در کشورهایی که نگرش سنتی دارند و ضرورت آینده نگری هنوز در آن ها تبیین نشده، از بهره گیری از این روش پرهیز می شود. این وضعیت در برخی کشورهای پیشرفته نیز به چشم می خورد. برای مثال، در ایتالیا که به صورتسنتی میل به برنامه ریزی برای بلندمدت ضعیف است و فضای فرهنگی آن با آینده نگری میانه خوبی ندارد این روش چندان به کار گرفته نمی شود.

پایه های نگارش یک سناریو، معمولا بر آمارهای حاصل از علم احتمالات، ماتریس های حرکت بازیگران عقلایی در تئوری باز ی ها و فرمول های شبیه سازی شده برای تجزیه و تحلیل داده ها، بنا می شود.

تاکنون تقسیم بندی های مختلفی از سناریوها ارائه شده است . اما از مهم ترین الگوهای سناریوسازی، می توان به دو الگوی زیر که بر عنصر زمان تأکید دارند، اشاره کرد:

۱. سناریوهایی که قبل از وقوع یک وضعیت ساخته می شوند.

۲. سناریوهایی که ب عد از وقوع یک وضعیت و بر پایه رخد ادهای جدید ساخته می شوند.

 - در سناریوسازی کلان، یک سناریو ساز به تنهایی نمی تواند تمام اهداف و وضعیت ها را پوشش دهد و لازم است که این کار به صورت جمعی انجام شود.

- یکی از متداول ترین روش های سناریو ساز ی، تشکیل کارگاه آموزشی است و مطابق آن، باید اجازه « قضاوت نکن » است. مهم ترین قانون این نشست ها داد که ایده ها جریان یابند و نظرات بدون آن که مورد قضاوت واقع شوند، ارائه گردند.

- تیم سناریوسازان را باید با دقت انتخاب کرد . استفاده از متخصصان حوزه های مختلف و افراد با قدرت تخیل قوی و بدون ذهنیت خاص نسبت به موضوع، در تدوین سناریوهای کارامد، مؤثر خواهد بود.

- سناریوسازان باید از محیط اطراف ، اطلاعات ، منابع و توانمندی های در دسترس اجراکنندگان سناریوها درکی واقعی داشته باشند.

- سناریوسازان همچنین باید قابلیت آن را داشته باشند که به اجراکنندگان در زمینه فرایند تصمی مگیری در قبال وقوع هر سناریو کمک کنند.

- این گروه باید امنیت و آرامش لازم برای فکر کردن مبتنی بر ریسک را داشته باشد.

- به هنگام سناریوسازی، باید دقت کرد که تصورات جای متد ولوژی را نگیرند و تعصبات به برنامه ریزی ها وارد نشوند.

- باید توجه داشت که آینده، امری در مقابل ما نیست که حیات مستقل خود را داشته باشد و ما بتوانیم نظرات و تئوری های خود را از طریق وارسی آن ارائه دهیم ؛ بلکه آینده، متغیر وابسته به حال و گذشته است که در امتداد حیات ما قرار دارد و از آن مستقل نیست.

- همچنین، به آینده نباید به عنوان یک پایان ساده بر یک خط زمانی تاریخی نگریست. آینده، تنها بخشی از مجموعه خطوط لایتناهی است.

- براساس این که برای کوتاه مدت، میان مدت یا بلندمدت برنامه ریزی می کنیم، نوع سناریو تفاوت خواهد داشت.

- برای آن که امکان استفاده از سناریوها وجود داشته باشد، باید منظور سازندگان آن، مستقیم و به وضوح بیان گردد.

- سناریوها باید در دوره های زمانی مشخص روزآمد شوند.

- یک سناریوی خوب باید بر پایه تجزیه و تحلیل دقیق بنا گردیده و بین عوامل تشکیل دهنده داخلی آن هماهنگی وجود داشته باشد.

- باید تلاش کرد که پیوندی نامرئی در میان سناریوهای مختلف مربوط به یک موضوع وجود داشته باشد و از کنار هم قرار دادن آن ها، دایره ای کامل که نشاندهنده اوضاع آتی است، پدید آید.

- در سناریوسازی، باید مثل بچه ها فکر کرد و پرسید که چرا چیزها این گونه اتفاق می افتند.

- به نام های سناریوها باید توجه کرد . یک نام خوب می تواند یک مسیر طولانی را نشان دهد.

- تمرین و ممارست در تدوین سناریوهای مختلف، باید این قدرت را به سناریوسازان بدهد که وقایع غیرقابل انتظار در اوضاع مختلف را پیش بینی کنند.

- و بالاخره آن که، اگر سناریوها شما را به تفکر وادارند، برنامه های قدیمی را کنار بزنند و سازندگان و مجریان آن ها تصور کنند که می توانند با آن ها کار کنند، می توان به این نتیجه رسید که سناریوی خوبی ساخته شده است.

 نمونه سناریو برای فضای کتابخانه :

سناریویی برای کتابخانه آستان قدس رضوی :

از صحن شیخ بهایی چند پله وجود دارد که وقتی بالا می روی روبرو آقایی نشسته تقریبا در حال چرت زدن سمت راست مربوط به مردان است جایی که وسایل اضافی را می دهی و یک فیش طلقی سفت می گیری شببیه نمره های قدیم حمام ! دقیقا سمت مقابل ، خواهران محترمه اذن دخول می گیرند و بعد از تحویل وسایل داخل همان حیاط خلوتی می شوند که ما میشویم و بعد از گذشتن از کنار یک المان کوچک وارد محوطه اصلی کتابخانه می شوند . 

سمت راست چند عدد کامپوتر موجوده که خوراکشون احتمال قوی یا گازوییله یا ذغال سنگ چون سرعتش مثل سرعت یادگیری من و حرکت کردن خانم باجی حمید اینا است که الان حدود 102 سال از خدا عمر گرفته حتم یقین عزرایئل یا مثل ما جدیدا فراموشکار شده یا الا ایهال امتحان اسکیسی چیزی داره که نمیرسه سر وقت این جوونای ناکام !

پرت شدیم از کنار کامپیوترا ... بغل کامپیوترا یه آقایی نشسته با لباس سفید دکتری که فک می کنم دکتری کتابداری یا کتابخونی یا کتاب خوری داره چون هم عینکش مثل عینک نن جان ما میمونه هم شکمش مثل شکم آقا جانمان گنده است هم اینکه سرش بد جوری تو کتابه ، البته همش یه نیم نگاهی هم به کامپوترا داره که نکنه کسی با دستگاه سی دی خوانش کارای خلاف شرعی چیزی انجام بده مبادا عکس مطلبی چتی تخمه ایی چیزی رد و بدل بشه ... در ضمن ای آقا با مخزن اصلی در ارتباطه که اگه خدای ناکرده کتابی چیزی خواستی بهت بده تا چند روز امانت ببری چند تا یادگاری و عکس و فحش و دعا بنویسی بعد هم مواکدا تاکید کنی اگه واسه 70 نفر ننویسن الهی بمیرن الهی کور بشن الهی به زمین گرم بخورن . آوار خراب شه سرشون و خلاصه از این حرفا و بعد بیای کتابو پس بدی ...

دست چپ همین سالن چند تا چک نقد کن که چند تا مسئول که اینا هم لباس دکتری تنشونه نشستن و کارای خاصی انجام میدن . مثلا روزنامه میخونن چای میخورن با هم گپ میزنن و گاهی هم اگه سوالی راجع به عضویت در کتابخونه ازشون بشه میگن برو روی برد رو بخون مگه ...

مستقیم یه مسجد چوبی ساخته شده که جلوش پره از پلاستیکه نمی دونم مردم کفشاشونو واسه چی میخوان به رخ خدا بکشن یا واسه بوی مطبوعش دلشون تنگ میشه الا ایهال وقت نماز جای پلاستیکا پر میشه جای بسی شکر داره که این پلاستیکا ارزونه . راستی یادم رفت بگم هنوز برای ورود به کتابخونه عوارض نمی گیرن !!

مستقیم تر که میری حدود 25 تا 35 تا پله میری پایین تا برسی به مخزن باز که جلوش بزرگ نوشتن افراد غیر عضو وارد نشن . خوب منم نمی تونستم وارد نشم . بالاخره یکبار تو زندگی هم که شده باید کتابخونه رو دید دیگه !